Κάτω Τριό (1)

Το Λαογραφικό Μουσείο του Κινιδάρου Νάξου

Το  παραδοσιακό ελαιοτριβείο στον Κυνίδαρο έχει την ονομασία "Κάτω Τροιό", βρίσκεται στην δυτική πλευρά του χωριού και συγκεκριμένα ανάμεσα στις γειτονιές «Πλάτσα» και «Βουρβουριά». 

Από το 2005 μετά από αγορές μεριδίων και δωρεές, το «Κάτω Τροιό» ανήκει στον πολιτιστικό Σύλλογο Κυνηδαριωτών Νάξου "Ο Άγιος Γεώργιος" με έδρα το Γαλάτσι. Τα εγκαίνια έγιναν στις 3 Μάϊου 2005. 

Η διαδικασία αγοράς ή παραχώρησης των μεριδίων ξεκίνησε περίπου από το 1978 και το τελευταίο μερίδιο για να επέλθει ολόκληρο σε ιδιοκτησία του συλλόγου, ανήκε και παραχωρήθηκε στο σύλλογο από την Τοπική Κοινότητα Κυνιδάρου, στις 21/12/1998 όπου και υπογράφηκε το υπ' αριθμόν 1338/21-12-1998 συμβόλαιο ιδιοκτησίας μεταξύ των προέδρων της Τ. Κοινότητας Κινιδάρου τον Βασίλειο Γ. Κουνάδης και του συλλόγου Χρήστου Κ. Τσελέντη. 

Το Τροιό το ονομάζουν και λαογραφικό μουσείο, καλύπτει επιφάνεια περίπου 42,00μ², ανακαινίστηκε και σήμερα λειτουργεί ως εκθεσιακός χώρος στον οποίο εκτίθενται λιγοστά αντικείμενα που σχετίζονται κυρίως στη λειτουργία του ελαιοτριβείου και στην παραγωγή λαδιού. Σήμερα δεν υπάρχει μόνιμος φύλακας ή υπάλληλος και ο χώρος συντηρείται από τον σύλλογο Κυνηδαριωτών Νάξου "Ο Άγιος Γεώργιος". Τα τελευταία επίσης χρόνια σε συνεργασία των πολιτιστικών συλλόγων του χωριού, τους θερινούς μήνες το "Τροιό" λειτουργεί πρωινές και απογευματινές ώρες με απασχόληση ενός νέου ή νέας φοιτήτριας του χωριού.

Στα πλαίσια πανεπιστημιακής του εργασίας, ο Κυνιδαριώτης Βαγγέλης Οθ. Κακλαμάνος, συνέβαλε και βοήθησε στην καταγραφή και φύλαξη πολλών αντικειμένων, ενίσχυση του φωτισμού κλπ. 

Σε συνεργασία με τον σύλλογο Κυνηδαριωτών Νάξου, στις 11/8/2016 σε ειδική εκδήλωση που έγινε στον χώρο, αναφέρει ότι το μουσείο σήμερα παρουσιάζει στον επισκέπτη μια συγκεκριμένη δραστηριότητα των κατοίκων του χωριού, κατά τον 18ο–19ο αιώνα. Επίσης αναφέρει πως ο χώρος μπορεί να διαμορφωθεί και να «εκσυγχρονιστεί», ως προς την λειτουργικότητά του, την ορθολογιστική τοποθέτηση των αντικειμένων και να αποκτήσει την δυνατότητα να προσφέρει στον επισκέπτη πλήρη και σαφή εικόνα μιας διαρκούς έκθεσης. 

Η περιήγηση–απογραφή των αντικειμένων στον μικρό αυτό χώρο όπως γίνεται από τον κ. Κακλαμάνο έχει ως εξής: «…Αρχικά ο επισκέπτης οδηγούμενος από την κύρια είσοδο του Μουσείου, στον προαύλιο χώρο, συναντά στα αριστερά του έναν παλαιό παραδοσιακό φούρνο, όπου παρατηρούνται αντικείμενα που χρησίμευαν στην παραγωγή του ψωμιού. Τα αντικείμενα αυτά είναι: το φουρνέσθιο, το ψάθινο καλάθι και η σκάφη. 

Συνεχίζοντας την διαδρομή προς τον εσωτερικό χώρο, εισερχόμαστε από την δεύτερη κεντρική είσοδο του μουσείου και συναντάμε στα αριστερά μας τον «κύλινδρο», την «κάτω πέτρα» και την μεγάλη στρογγυλή πλάκα (το αλώνι). Απέναντι από τον κύλινδρο υπάρχει μια ζυγαριά από ξύλο. Πίσω από τον κύλινδρο διακρίνουμε ένα πήλινο δοχείο (μεθήρα), ένα «λυχνάρι» και ένα μακρόστενο πήλινο δοχείο που ονομάζεται υψέλι. Δίπλα από το μακρόστενο πήλινο δοχείο, σε μια φυσική εσοχή του πέτρινου τοίχου (θυρίδα), διακρίνουμε ένα μικρότερο πήλινο δοχείο με μεγάλο στόμιο, το οποίο χρησίμευε στην μέτρηση του λαδιού και ονομάζεται λαήνι. Ένα άλλο σιδερένιο δοχείο βρίσκεται δίπλα στο πήλινο δοχείο, χωρητικότητας περίπου (για τη εποχή 1 οκά) και ονομάζεται Κουφοτέρα. Η περιήγηση ολοκληρώνεται με την παρατήρηση τεσσάρων αντικειμένων: του Εργάτη, του Μάγκανου, του μαρμάρινου λύχνου και του σιδερένιου δοχείου  (καζάνι) και τέλος ένας δεύτερος κύλινδρος, βρίσκεται στην δεξιά πλευρά του μουσείου, τοποθετημένος στο έδαφος…». 

Αυτή είναι μια σύντομη περιγραφή του «Κάτω Τροιού» που συμπεραίνουμε πράγματι την δυσλειτουργία του χώρου ως προς την έκθεση των αντικειμένων (λιγοστά εκθέματα κλπ.) όπως αναφέρει ο κ. Κακλαμάνος, αλλά και την αναγκαιότητα παρεμβάσεων και ενίσχυσης του χώρου με σκοπό να λειτουργήσει όχι ως «λιοτρίβι» όπως λειτουργούν σε άλλα χωριά παρόμοιοι χώροι, αλλά ως Παραδοσιακό Λαογραφικό Μουσείο. 

Στην διπλανή φωτογραφία βλέπουμε την παλαιά πόρτα (κεντρική είσοδο) του Τροιού που εκτίθενται στον χώρο.  Έχει γραφεί από τον ιστοριοδίφη Μανώλη Κατσούρη, ειδικό άρθρο σε Ναξιακά περιοδικά αλλά και στο βιβλίο του Παλαιά Ελαιοτριβεία Κινιδάρου η ιστορία και ο τρόπος κατασκευής της πόρτας.

Η πόρτα είναι δίφυλλη με το ένα φύλλο ολόκληρο με το κοντομήρι του. Το άλλο φύλλο είναι δυο κομμάτια, πάνω κάτω. Το κάτω φύλλο έχει την αμπάρα από μέσα και το πάνω το πορτέλλο με την μπετούγια.

Θα ακολουθήσουν και άλλες αναρτήσεις σχετικά με το «Κάτω Τροιό».

Οι φωτογραφίες μας: α) Η κεντρική είσοδος του κάτω Τροιού με την μαρμαρόγλυπτη πινακίδα. β) Κύρια αίθουσα του Κάτω Τροιού με το ανακατασκευασμένο βόρτο. γ) Η παλαιά πόρτα του Τροιού. 

Εν Κινιδάρω 2024